PRINTBARE VERSIE

STOCKHOLM SYNDROOM

Het verschijnsel dat mensen zich onder bepaalde omstandigheden hechten aan de personen die hen ernstig onrecht aandoen

Door: Amstelerdam

augustus 2004

De naam komt voort uit 1973 waar in Stockholm…
…een groep bankrovers zes dagen lang vier gijzelaars vast hield en dezen bleken na afloop van de gijzeling erg op de bankrovers gesteld te zijn geraakt. Bovendien was bij hen het idee ontstaan dat het team bankrovers de goede partij was en de politie de slechte. Dit kan begrepen worden als een overlevingstrategie Zonder de her-identificatie zou de situatie niet uit te houden zijn geweest. Voorwaarden voor het optreden van het Stockholm syndroom zijn dat de situatie als levensbedreigend kan worden ervaren, dat het slachtoffer (overlever) het gevoel heeft niet te kunnen ontsnappen, dat het slachtoffer geen of weinig contact heeft met derden en dat de agressor zich soms ook van zijn vriendelijk kant laat zien.

Dr. John Mack zegt: "Vele abductees gaan op den duur van hun buitenaardse ontvoerders houden." Dat is een eigenaardige houding als je in beschouwing neemt dat veel abductees lijden aan PTSD (Post Traumatic Stress Disorder), littekens overhouden aan de ontvoeringen en buitenaardse technologie geïmplanteerd krijgen. Een studie naar abductees heeft uitgewezen dat ondanks dat zij gekneusd, geestelijk en/of lichamelijk verminkt terugkeren, ze toch liefde voelen voor deze wezens die hen meenemen.

Gedragswetenschappelijke studies vertellen ons dat wij meer loyaal en geëngageerd aan iets zijn dat: (wat) moeilijker, ongemakkelijk en zelfs vernederend is. De initiatierituelen van universiteitsbroederlijkheid en ontgroeningsrituelen van een soldaat produceren allemaal toegewijde individuen en van grote loyaliteit naar elkaar toe. Bijna elke ervaring waarin je wat moet doorstaan creëert een band. In een dreigende en overlevingssituatie zoeken we naar hoop, een klein teken dat aangeeft dat de situatie beter wordt. Wanneer een crimineel, die over het leven van het slachtoffer beschikt, het slachtoffer een klein teken van vriendelijkheid laat zien, ook al is dit in het voordeel van de crimineel, interpreteert het slachtoffer dat als een positief teken. In een situatie waarin mensen worden gegijzeld is het laten leven van alleen het slachtoffer al genoeg. Ook het slachtoffer toestaan om bijvoorbeeld naar de badkamer te gaan of het geven van drinken of eten, is genoeg om het Stockholm syndroom te sterken.

Als ik dit vergelijk met 'verhalen' die ik heb gelezen komt dit in grote lijnen overeen met sommige abductees, vrijwel allemaal voelen ze een soort van genegenheid voor hun abductors, maar zien enorm op tegen de volgende 'abductie-experience'. De crimineel, in dit geval dan even de 'alien', laat het slachtoffer leven.

Welke oorzaken zou dit nog meer kunnen hebben, dat sommige abductees liefde of genegenheid gaan voelen voor hun abducters? Na een kleine speurtocht kwam ik het volgende tegen op het Internet:

"Consistentie theorie/ cognitieve dissonantie"
In het kort samengevat komt het hierop neer, mensen verwachten consistentie. Wij verwachten bij het wakker worden dat we de vloer onder onze voeten vinden, de zon boven ons hoofd en koffie in onze kopjes. En net zoals we dit soort fysieke consistentie verwachten, verwachten wij ook psychologische consistentie. Als we gisteren getrouwd waren, een gezin hadden en een baan, dan verwachten we dat die dingen vandaag in ongeveer dezelfde toestand zijn. Op die manier hebben we dus 'mentale werelden' van onze verwachtingen.

Als er situaties ontstaan die niet voldoen aan je mentale verwachtingspatroon bijvoorbeeld: je verwacht een speciaal kado voor je trouwdag, maar je krijgt een elektrische tandenborstel, dan volgt de toestand die heet: 'dissonantie'. Dissonantie is een technische term voor de cognitieve, emotionele, fysiologische en gedragsmatige toestand die ontstaat als dingen niet op de manier gaan zoals wij verwacht hadden. Een effect dat ongeveer onmiddellijk ontstaat als we dissonantie ervaren is een geestestoestand van lichte verwarring en belemmering. Interessant genoeg beginnen we ons ook van streek en van slag te voelen, bijna alsof we nerveus of angstig zijn. Tot slot wijzigt ook de fysiologie van ons lichaam als we dissonantie ervaren. De hartslag gaat omhoog, de bloeddruk stijgt en we krijgen zweethanden.

Dissonantie is een vervelend gevoel, we willen terug naar de toestand van consistentie, terug naar waar dingen kloppen en we niet die vervelende dissonantie hebben. Omdat mensen allemaal anders zijn, reageren we ook anders tijdens deze toestand:

Een praktijk voorbeeld van 'cognitieve dissonantie' is het volgende: Uw echtgenoot wordt handtastelijk en begint te schelden. U kunt hem niet verlaten vanwege financiële redenen, kinderen of andere factoren. Door cognitieve dissonantie begint u zichzelf wijs te maken dat: "hij slaat me alleen met een open hand" of "hij heeft veel stress op zijn werk".

Abductions is een moeilijk onderwerp. De psychologie van de abductees ondergaat vele veranderingen, op een gegeven moment weten ook zij niet meer wat ze moeten geloven. Dit wordt mede veroorzaakt door 'false-memories' die vrijwel alle abductees mentaal ingeplant krijgen. Mijn speurtocht naar de werkelijkheid van de vele verschillende ervaringen brengen mij naar de psychologie. Ik ben van mening dat als je dit serieus wilt onderzoeken je eerst een aantal gedragswetenschappen eigen moet maken om op deze manier een betere scheiding te kunnen maken tussen charlatans en de personen die werkelijk ontvoerd worden. Sommige abductees hebben het gevoel ‘speciaal’ te zijn en hebben een doel 'gekregen' dat ze ten uitvoer moeten brengen. Dit zou heel goed 'cognitieve dissonantie' kunnen zijn. Ook de liefde, begrip of genegenheid die abductees hebben voor hun alien captors zijn moeilijk te begrijpen.

Amstelerdam

ONTVOERINGEN PAGINA